Een koude zondagmiddag. Ik kijk naar mijn stapel van vakbladen. Yes, het is tijd om even bij te lezen. Ik lees het ene blad na het andere. En ik kom vaak de term leververvetting tegen. Soms lees ik ook schokkende statistieken erover: bij volwassenen lijkt leververvetting een epidemie te zijn, sterker nog meer en meer jongeren/kinderen hebben deze aandoening ook.
Niet alcoholische leververvetting (NAFLD) is wereldwijd de derde oorzaak voor het ontstaan van leverkanker.
Dan komt er een e-mail binnen, nieuwsflits over gezondheid natuurlijk. En wat lees ik daar?
Uit onderzoek blijkt, dat wanneer jong volwassenen twee maanden geen geraffineerde en toegevoegde suikers nuttigen, hun leverbeschadiging verminderd met maar liefst 6%!
Oké, onze lever heeft een herstellend vermogen. Dat wist ik. Maar nu spoken ineens alle vragen in mijn hoofd:
– Hoe ontstaat leververvetting ?
– Wat zijn de symptomen ?
– Hoever kan je gaan zonder blijvende schade ?
– Maar het allerbelangrijkste: wat doe je als je deze aandoening heb om ergere voorkomen?
Tijd om in dit thema in te duiken. Het duurt maanden om het te onderzoeken.
Ik lees heel veel artikelen en onderzoeken door en door. Soms is het best tegenstrijdig ! Ik heb mijn best gedaan om alles zo goed mogelijk samen te vatten in deze blog.
Voordat jij ook in dit thema gaat induiken even twee belangrijke dingen:
1. In deze blog vind je ook voedingsadvies. Eet gevarieerd, ga niet uitsluitend voedingsmiddelen van de lijst pakken !!
2. Disclaimer:
Je bepaalt zelf de waarde van de informatie voor je eigen situatie. Je blijft zelf verantwoordelijk voor de acties die je onderneemt of laat aangaande jouw gezondheid. We raden overigens vrijblijvend aan om een huisarts te raadplegen als je informatie en advies wilt hebben aangaande jouw specifieke situatie. We aanvaarden geen aansprakelijkheid voor enige schade die zou kunnen voortkomen uit het gebruik van informatie van deze blog.
Wat is leververvetting
Zoals ik hierboven al heb geschreven, heeft onze lever een herstellend vermogen, maar kan hij zich niet eindeloos genezen. Als je lever over langere tijd overbelast is, vindt een opeenstapeling van vet in de levercellen plaats en gaat je lever minder goed functioneren.
Als er veel vetdruppels ophopen (leververvetting), gaat onze gezondheid en energieniveau achteruit.
Bijna overal lees ik dat leververvetting een oorzaak is van een verkeerde leefwijze en dat het met het veranderen van leefstijlfactoren (volledig) terug te draaien is.
Een milde vorm van leveraandoeningen is omkeerbaar. Eigenlijk tot er geen permanente schade is opgetreden in je lever, is leververvetting omkeerbaar.
De regeneratie van de lever (het herstel van de beschadigde cellen) kan enkele maanden duren, wees dus geduldig!
Er zijn 2 soorten van leververvetting: Alcoholische- en Niet- alcoholische leververvetting (NAFLD). Ik wil graag in deze blog op NAFLD focussen.
Na verder onderzoek over leververvetting ontdek ik, dat er eigenlijk geen eenduidige oorzaak te geven is bij NAFLD.
Het ontstaat waarschijnlijk door een combinatie van verschillende factoren zoals
a., een verstoring van het vetmetabolisme, dat tot insulineresistentie kan leiden. Dit kan ontstaan als iemand te veel suiker (fructose) en vet (triglyceriden) nuttigt en daarnaast weinig beweegt. Het vetmetabolisme kan ook uit balans raken door verschillende aandoeningen zoals diabetes type 2, overgewicht, insulineresistentie, te snel afvallen, hoge triglyceriden in het bloed, weinig bewegen, te veel alcohol, virale hepatitis en door bepaalde medicatie. Wat moeilijk is, dat van leververvetting insulineresistentie of diabetes type 2 kan ontstaan. Het is dus een kip en ei verhaal en een vicieuze cirkel.
b., te veel toxines zoals pesticiden, herbiciden en andere milieubelastende stoffen in onze voeding en drinkwater. Deze stoffen zijn enorm belastend voor de lever.
c., Lekkende darmsyndroom kan ook een rol spelen bij het overbelasten van de lever. Heb je een lekkende darm, dan dient deze eerst aangepakt worden.
d., Parasieten maar ook overgevoeligheid en slechte spijsvertering kan een mede oorzaak zijn.
e., Mensen met NAFLD hebben vaker vitamine D tekort.
De functies van de lever
Bij leververvetting kan de lever zijn functies niet of niet goed meer uitvoeren. Ik hoor je al vragen, wat zijn de belangrijkste functies van de lever ook alweer?
Functies van de lever:
– de lever produceert eiwitten die van belang zijn voor het bloedplasma
– het produceert gal, die helpt om giftige afval te verwijderen en breekt vet af in de dunne darm
– het zorgt voor de cholesterolhuishouding
– lever zet glucose om naar glycogeen
– regulering van aminozuren is ook een taak van de lever
– verwerking van hemoglobine
– de lever zet ammoniak om naar ureum
– door middel van ontgiftingsprocedures wordt het lichaam gezuiverd van allerlei gif- en afvalstoffen
– lever helpt bij het reguleren van de bloedstolling
– het beschermt het lichaam tegen infecties en is verantwoordelijk voor het verwijderen van bacteriën uit de bloedbaan
– het heeft centrale rol in de stofwisseling
Ontgiften
Giftige stoffen uit je lichaam krijgen is belangrijk. Sommige mensen gaan regelmatig vasten of volgen een detox programma. Ik heb ooit ergens gelezen dat het bij een detox programma erg belangrijk is wat je eet en wanneer. Het ontgiften in onze lever bestaat namelijk uit 2 fasen:
Er komen toxines in de lever binnen (vetoplosbaar)
▼
=> voor fase een zijn de volgende nutriënten nodig: Foliumzuur, glutathion, antioxidanten, mariadistel, B-vitaminen, carotenoïden, vitamine E en vitamine C
▼
=>voor fase twee zijn de volgende nutriënten nodig: aminozuren, glutamine, glycine, taurine, cysteïne, zwavelverbindingen
▼
hierna worden de wateroplosbare producten uitgescheiden uit het lichaam via
1., de galblaas – gal – darmen
2., nieren – urine
Zoals je hierboven kan zien, heeft onze lever veel nodig om de toxines vanuit ons lichaam goed te kunnen uitscheiden. Ik hoor je al denken: ik moet dan dit supplement aanschaffen en die vitamine en mineraal. Ik zou je adviseren om eerst je voedingspatroon goed onder de loep te nemen.
Even voor de volledigheid: bij het ontgiften van het lichaam speelt niet alleen de lever een rol maar ook andere organen helpen mee. Deze zijn: dikke darm, nieren, huid en longen.
Hoe weet je het, als je leververvetting hebt?
Een belangrijke vraag natuurlijk. Meestal wordt leververvetting bij toeval ontdekt.
In het beginstadium zijn er geen of weinig (meestal moeheid) klachten. Je bloedwaarden zijn meestal ook nog niet verhoogd, daarom is het moeilijk om te diagnosticeren. Met beeldvorming (echografie, CT, MRI of MRE) is wel te zien, hoe ver je lever beschadigd is.
In een verder gevorderd stadium zijn spierzwakte, vermoeidheid en gewichtsverlies de meest voorkomende klachten.
Bij mijn literatuur onderzoek kon ik toch een lange lijst bij elkaar zetten. Ik heb de symptomen in twee categorieën ingedeeld: alarmsignalen van je lever en de symptomen van leververvetting.
Alarmsignalen van de lever:
– vetophoping op de bovenkant van de buik
– PMS (premenstrueel syndroom)
– sinaasappelhuid
– hormoon gerelateerde huidaandoeningen, acne
– eczema, rosacea
– wakker worden rond 2 uur s nachts
– wakker worden dat je warm hebt
– geen eetlust s ochtends
– je begint je dag liever met koffie
– hoge cholesterol
– snel opgeblazen buik
– als de lever veel vet opslaat, kan deze vergroten, hierdoor kan buikpijn en / of verminderde eetlust ontstaan
– er kunnen ook vage klachten ontstaan zoals verminderde conditie, gewichtsafname of laaggradige ontstekingen
Symptomen:
– ontstekingen
– vermoeidheid
– algemene malaise
– verhoogde bloedwaarde ALAT
– plotseling gewichtsverlies
– gebrek aan eetlust
– misselijkheid
– donkere urine
– kneuzingen
– droge of donkere vlekken op de huid in de nek of de oksels
Hoe kan je je lever ondersteunen/helpen
Zoals je hierboven al kan lezen, heeft je lever heel wat nodig om zijn werk goed uit te kunnen voeren.
Zo zijn bijvoorbeeld vitamine B, eiwitten en zwavel erg belangrijk.
Het is natuurlijk het allerbeste als je alle stoffen, vitaminen en mineralen met je voeding binnen kan krijgen.
Vitamine B zit in linzen, walnoten, zaadjes, tonijn, varkens- en rundvlees, kip, lever, volkoren granen, bladgroenten, tomaat, ei. Of je kan een B complex supplement gebruiken als je vitamine B tekort heb.
Aminozuren vanuit eiwitrijke voeding zijn ook belangrijk. Er zijn 2 soorten aminozuren: die je lichaam zelf kan aanmaken en de overigen die je lichaam niet zelf kan aanmaken. Je moet ze dus via je voeding binnen moeten krijgen. Eiwitrijke voeding zijn vlees, vis, ei, melk, chiazaad, walnoten, linzen, quinoa, peulvruchten, volle granen.
Zwavel is het onderdeel van glutathion, een belangrijke antioxidant die het lichaam aanmaakt. Zwavel zit in eieren, ui, knoflook, sjalot, kool, broccoli, spruitjes, bloemkool.
Je voedingspatroon veranderen om je lever te ondersteunen is erg belangrijk. Eet vooral veel groenten, voldoende natuurlijke vetten en eiwitten, vermijd glucose-fructosestroop en voeding die rijk is aan geraffineerde koolhydraten. Vraag eventueel de hulp van een diëtist of orthomoleculair arts.
Let op je gewicht, ga meer bewegen, wandelen in de natuur, kracht training of begin met HIIT training of Tabata training, die helpen je om je buikvet te verwijderen/verminderen.
Ontspanning is ook belangrijk. Veel stress is niet goed voor je endocrinologische huishouding. Yoga, Qi gong, Mindfulness, massage en acupunctuur kunnen je hierbij helpen.
Ga je leefomgeving zover mogelijk aanpassen en gebruik zo veel mogelijk natuurlijke materialen.
Je kunt eventueel ook supplementen en kruiden gebruiken zoals mariadistel, knoflook, groene thee, berberine, paardenbloem, zwarte radijs, artisjok, zoethout (niet gebruiken bij hoge bloeddruk !!!), olijfolie, kurkuma en kaneel (vraag advies van een orthomoleculair therapeut). Houd wel in je achterhoofd dat te veel supplementen gebruiken of supplementen langere tijd gebruiken ook je lever zal belasten!
Eet liefst biologisch, gevarieerd en alles met mate.
Dit zijn schadelijk voor onze lever
Alcohol: de afbraak van alcohol in het lichaam kan de hormoonbalans verstoren, moeheid en angst veroorzaken en kan leiden tot het ophopen van vet.
Transvetten en geraffineerde suiker: zijn vooral te vinden in koekjes, cake, mueslirepen en in lang houdbaar voedingsmiddelen. Probeer zo veel mogelijk vers te eten en laat de pakjes en koekjes staan!
Huidverzorging en schoonmaak middelen: gebruik huidverzorgings- en schoonmaakmiddelen zonder synthetische ingrediënten.
Pesticiden: pesticiden kunnen de oestrogeenbalans verstoren in het lichaam. Verder kunnen pesticiden ophopen in onze vetcellen. Probeer biologisch te eten!
Producten met kunstmatige ingrediënten (geur-, kleur-, smaak- en zoetstoffen) zo veel mogelijk vermeiden.
Schimmels in beschimmelde producten produceren toxines die de lever belasten
Geraffineerde graanproducten zoals witbrood, witte rijst, witte deegwaren.
Honing, rietsuiker, agavestroop, ahornsiroop, kokosbloesemsuiker en graanstropen kunnen de lever ook belasten.
Zure smaak hoort bij de lever, maar te veel zuur smakend voedsel zal je lever juist belasten
Overgewicht en medicijngebruik zijn ook niet gunstig voor je lever. Met je overgewicht kan je wat doen, je medicijngebruik en het beschermen van je lever, moet je met je arts bespreken!
Als laatste heb ik cafeïne bewaard. Dit komt doordat ik verschillende meningen en onderzoeken hierover heb gevonden.
Bij cafeïne moet je niet alleen aan koffie denken, maar ook aan thee (zwarte, witte en groene), cacao (chocola), cola, energydrank en sommige pijnstillers.
Cola en energydranken moet je helemaal weglaten. De rest mag je met mate nuttigen.
Mensen met veel stress en angst doen er goed aan, als zij de cafeïne helemaal weglaten.
Sommige onderzoeken beweren dat koffie (zowel normaal als cafeïnevrij) juist zorgt voor een lager niveau van schadelijke stoffen in de lever. Enkele bestanddelen in koffie zoals bijvoorbeeld diterpenen, cafestol hebben juist een beschermend effect op de lever. Het exacte effect en de optimale hoeveelheid koffie is nog echter niet bekend, er zijn dus meerdere onderzoeken hierover nodig.
Voeding en lever
Begint het jou al te duizelen? Wat mag nu wel en wat niet? Laat ik het proberen samen te vatten:
– geen suiker gebruiken : teveel aan suiker wordt in de lever omgezet in vetten en in de lever opgeslagen
– HFCS ( hoog fructose mais siroop) in frisdranken zijn de zoetmakers. In tegenstelling tot glucose, kan fructose alleen door de lever worden verwerkt.
– fructose is slechter dan glucose: meer fructose = hogere cholesterolaanmaak = vet rondom de organen = grotere kans op diabetes
– eet veel groenten vooral groen-geelkleurige groenten of groene bladgroenten. Deze groenten zijn rijk aan magnesium, de mineraal dat vaak laag is bij NAFLD
– magnesium is bij diverse stofwisselingsprocessen betrokken
– fruit dat helpt tegen leververvetting vanwege dat ze hoog gehalte aan antioxidanten hebben, zijn citrusvruchten.
– eet minder koolhydraten: minder koolhydraten = minder buikvet en gezonder lever
– je kan ook supplementen en vitaminen gebruiken (tijdelijk) om je lever ondersteunen. Let wel dat een overdosis van deze supplementen en vitaminen kan je lever juist belasten.
– eet liefst 3 hoofdmaaltijden en niet te veel tussendoortjes
– eet rustig, goed kauwen is belangrijk
– intermittent fasten: betekent dat je 12-15 uur tussen twee maaltijden niet gaat eten. Dit is makkelijker om vol te houden dan je denkt. Als je bijvoorbeeld om 18 uur gaat avondeten en daarna niets meer eet. Dan ontbijt je rond 8 uur. Heb je al 14 uur tussen je twee maaltijden. Let op, bij chronische klachten van de galblaas is vasten afgeraden !
Vruchten die je lever ondersteunen
– appels: een groene appel per dag. Ze bevatten veel antioxidanten die helpen om de lever schoon te maken, vechten tegen vrije radicalen en reguleren de bloedsuiker. Eet de appels altijd met de schil, want daarin zitten mineralen die het vet dat opgeslagen wordt in de lever aanvallen en zware metalen uit het lichaam verwijderen.
– citroensap: drink elke ochtend of avond warm water of thee met citroensap. De citroensap helpt je lever ontgiften, versterkt je immuunsysteem en verhoogt de stofwisseling. Citroensap activeert de zenuwen en hormonale activering naar de lever en het spijsverteringsstelsel.
– grapefruit : het bevat enzymen die helpen om vet en gifstoffen uit de lever verwijdert. Het helpt de vetzuren die zich ophopen in de lever af te breken en te verwijderen.
– Bananen: bevat veel kalium. Bananen verbeteren de spijsvertering, bevorderen de afvoer van gifstoffen, reinigt de lever.
– Granaat appel: Zit vol met calcium, ijzer, kalium, vitamine A, C, E en B5 en vezels. Versterkt de lever en helpt om gifstoffen af te voeren. Verbetert de bloedsomloop (hiervoor moet je wel minimaal 3 maanden lang dagelijks een glas sap te drinken) en zorgt voor een goede nier functie.
Groenten voor je lever
– zoete aardappel: zit kalium in, die stimuleert de reiniging van de lever. Deze aardappel is ook nog rijk aan magnesium, ijzer, vitamine B6, vitamine C en D. Zoete aardappel werkt ook ontstekingsremmend.
– avocado: eet ze met mate!! Niet meer dan een per dag. Avocado helpt bij het reguleren van het cholesterolgehalte, bevatten veel vezels, verlaagt de bloedsuikerspiegel, helpt de schadelijke vetzuren die zijn opgeslagen in het lichaam te verwijderen.
– rauwe groenten: bevatten stoffen die de schade bij de lever kunnen omkeren. De beste zijn: boerenkool, kool, bieten, selderij en broccoli. Citroen, gember en kurkuma zijn een prima aanvulling op de groentesap.
– Bieten en wortelen: zitten boordevol met bèta-caroteen, die voor de lever belangrijk zijn.
– groene bladgroenten: eet veel rauwe groene groenten. Groene bladgroenten zijn de beste natuurlijke manier om alle schadelijke stoffen en chemicaliën uit onze bloedbaan te verwijderen. Ze helpen ook om zware metalen te neutraliseren en chemicaliën en andere pesticiden te verwijderen. Eet daarom dagelijks van deze groene bladgroenten. Let wel op, kies niet een soort, maar eet gevarieerd.
– bittere voedingsmiddelen zoals artisjok, witlof, andijvie, rucola: ondersteunen je lever.
Kruiden en andere voedingsmiddelen
– Gember: bevat vezels die goed zijn voor de spijsvertering, ontgift je lichaam.
– kurkuma (geelwortel): zit vol met antioxidanten en werkt ontstekingsremmend. Werkt goed bij spijsverteringsklachten. Kurkuma verhoogd de reinigende werking van de lever. Onderzoek wijst aan dat maar 3 maanden gebruik van een geelwortel (curcumine) supplement verlaagt de ALAT en ASAT waarden in de bloed.
– Mariadistel: natuurlijke ontgifter (een van de sterkste). Mariadistel bouwt de levercellen opnieuw op en verwijdert schadelijke stoffen. Werkt goed bij leverfalen.
– Paardenbloem: stimuleren de doorstroming van gal in het lichaam, zijn goed voor het maag-darmkanaal. Paardenbloem wortel is rijk aan vitaminen en mineralen. Paardenbloem bevat veel vitamine C. De vitaminen in paardenbloem verbeteren de opname van mineralen en verminderen ontstekingen.
– zwart zaad olie: heeft een goed effect bij leveraandoeningen, helpt bij behandeling van leververvetting en voorkomt verdere schade. Versnelt het genezing proces.
– vitamine E: helpt je conditie te verbeteren, krachtige antioxidant die noodzakelijk is om ontsteking te verminderen, versterkt immuunsysteem. Vitamine E kan je als supplement slikken of zit in amandelen, abrikozen, gekleurde paprika, groene olijf, zonnebloempitten, papaya, spinazie, avocado, rode chili paper, paprika poeder, koud geperste plantaardige olie.
– eet vlees van gezond, gras gevoed vee
– eet lever: die is rijk aan vitamine A, B, foliumzuur, ijzer, koper en zink.
– knoflook: heeft de mogelijkheid om de lever enzymen te activeren en deze helpen om de schadelijke stoffen van het lichaam te spoelen. Knoflook heeft een hoog gehalte aan allicine en selenium, deze zijn natuurlijke afweersysteem boosters en lever reinigingsmiddelen. Verder heeft knoflook een krachtige antibacteriële, antivirale, anti-inflammatoire en anti-kanker eigenschap.
– Groene thee: zit vol met antioxidanten
– Olijfolie: Extra vierge koudgeperste olijfolie is de beste. Gebruik deze niet om te koken op een te hoge temperatuur! Deze olie is een bron van lipiden, die nuttig zijn bij het verwijderen van alle schadelijke stoffen in het lichaam.
– Noten: bevat goede vetten
– Zwarte chocola: zit vol met magnesium
– Flor essence : Dit is een kruidenthee die ondersteunt je lever en nieren bij het ontgiften
– vette vis: eet het liefst twee keer per week. Vette vis heeft een hoog gehalte vitamine D en selenium.
Andere nuttige tips:
– doe minimaal een keer per week aan kracht training, HIIT training of Tabata
– Sauna helpt ook om schadelijke stoffen af te voeren
– zorg voor voldoende slaap
– Doe een keer per week het eerste deel van Duft Qi gong. Duft Qi gong bestaat uit drie delen. Officieel is dit bedoeld voor mensen met burn out. Deel een is bedoeld om te ontgiften en deel twee en drie gaat om het versterken van je energie. Een filmpje over deel een kan je op you tube vinden: Duft Qi gong
– su jok handmassage: masseer met een potlood de onder kant van je handpalm en je vingers
– Acupressuur: masseer het punt tussen je grote teen en tweede teen en het punt op de binnen kant van je grote teen
Veel succes met het aanpassen van je leefwijze en een goede gezondheid!
Referenties:
Websites:
https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2721179
https://www.vnig.nl/nieuws/voeding/helpt-curcumine-bij-leververvetting/
https://www.vnig.nl/nieuws/voeding/het-effect-van-suikervrij-eten-op-de-lever/
https://gezonderleven.com/fruit-helpt-leververvetting/
https://www.natuurdietisten.nl/voeding-leververvetting/
https://henewfood.nl/lowcarb-eten-snelle-remedie-bij-leververvetting/
Blad:
What doctors don`t tell you, Mei 2018
Ortho Fyto, Jaargang 23, 2018/5
Boek:
Merck Manual Medisch Handboek
Syllabus: Academie Qing Bai, bijschooling: Buikklachten, pluis of niet pluis?
